Xử lý nước thải bằng bể tự hoại - Những điều bạn cần biết

Hiện nay, có nhiều giải pháp xử lý nước thải sinh hoạt được sử dụng, trong đó, bể tự hoại là một trong những giải pháp vừa tiết kiệm chi phí vừa đem lại hiệu quả được nhiều hộ gia đình áp dụng. Bể xử lý này hoạt động như thế nào? Có mang lại hiệu quả cao không? Hãy cùng GreenWorld tìm hiểu kỹ hơn về hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt bằng bể tự hoại trong bài viết sau đây.

Bể tự hoại là gì?

Bể tự hoại, còn được gọi là bể phốt, là bể chứa nước thải sinh hoạt tại chỗ, sử dụng phổ biến cho các hộ gia đình chưa có hệ thống xử lý nước thải tập trung. Vai trò của bể xử lý này là làm bể chứa và phân hủy các chất hữu cơ có trong nước thải sinh hoạt, gồm phân, nước tiểu, thức ăn thừa,... thành các dạng chất lỏng, rắn và khí.

Nguyên tắc hoạt động của bể phốt dựa trên sự phân hủy của các vi sinh vật có trong bể. Các chất thải và nước thải sau khi được thu gom trong bể xử lý, theo thời gian sẽ theo đường cống thải ra môi trường. Khi đó, các chất rắn khó phân hủy sẽ lặn xuống đáy bể, các hợp chất lơ lửng và chất lỏng tràn qua ngăn lắng. Phần chất rắn lắng xuống sẽ được các vi sinh vật phân hủy thành bùn lỏng, sau đó được phân hủy lại trong ngăn lắng và thải ra môi trường. Các vi sinh vật sẽ phân hủy nhanh các chất rắn cặn bã, giảm mùi hôi và tắc nghẽn.

Bể tự hoại phù hợp với khu vực không có hệ thống xử lý tập trung

Quy trình xử lý nước thải sinh hoạt bằng bể tự hoại

Bể tự hoại phù hợp cho các khu vực không có hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt tập trung nên quá trình xử lý khá đơn giản. Quá trình xử lý bằng bể phốt trải qua các bước chính sau đây:

1. Tiếp nhận nước thải

Nước thải sinh hoạt từ bồn cầu, nhà bếp, nhà tắm theo đường ống dẫn vào ngăn chứa đầu tiên của bể. Ở bước này, các chất thải rắn như giấy vệ sinh, thức ăn thừa, lông, tóc,.. lắng xuống đáy, dầu mỡ nổi trên bề mặt.

2. Phân hủy kỵ khí

Sau khi lắng, nước thải sẽ được đẩy qua ngăn thứ hai để tiến hành quá trình phân hủy kỵ khí nhờ các vi sinh vật có trong bể. Các vi sinh vật này sẽ phân hủy các chất hữu cơ thành các khí metan, carbon dioxide và nước. Quá trình này xử lý đáng kể mức độ ô nhiễm của nước trước khi chuyển đến quá trình xử lý tiếp theo.

3. Lắng thứ cấp và lọc

Sau khi được phân hủy ở ngăn hai, nước chảy vào ngăn thứ ba. Ở ngăn này, các hạt cặn nhỏ còn sót lại lắng xuống đáy, phần nước thải đã được xử lý trước đó dẫn qua một màng lọc để lọc các tạp chất còn sót, sau đó thải ra môi trường.

​​​​​​​Quy trình xử lý nước thải bằng bể tự hoại khá đơn giản

Khi nào nên lựa chọn bể tự hoại xử lý nước thải sinh hoạt?

Hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt bằng bể tự hoại là giải pháp phù hợp cho nhiều hộ gia đình ở nơi không có hệ thống xử lý nước thải tập trung. Với chi phí đầu tư thấp, không yêu cầu bảo trì và mang lại hiệu quả cao, bể tự hoại là lựa chọn tối ưu cho nhiều hộ gia đình hoặc khu vực chưa có mạng lưới xử lý nước thải công cộng, đặc biệt là ở nông thôn.

Tuy nhiên, hệ thống xử lý nước thải này còn có nhiều nhược điểm sau đây:

• Chất lượng nước thải chưa đạt chuẩn yêu cầu vì bể phốt chủ yếu dựa vào các vi sinh vật kỵ khí để phân hủy các chất hữu cơ, không loại bỏ hoàn toàn các chất ô nhiễm và vi khuẩn gây bệnh. 

• Diện tích xây dựng lớn hơn nhiều so với dung tích nước thải thực có thể sử dụng, đòi hỏi chi phí xây dựng khá cao, không phù hợp với hộ gia đình có diện tích nhỏ.

• Kỹ thuật xây dựng và lắp đặt bể phức tạp và yêu cầu kỹ thuật cao hơn nhiều so với các công trình khác.

• Bể không xử lý được một số loại chất thải rắn có trong nước thải như dầu mỡ, hóa chất, kim loại nặng,...

• Kiểm soát mùi hôi khó khăn: Trong quá trình phân hủy kỵ khí, bể xử lý có thể thoát ra mùi hôi khó chịu, ảnh hưởng đến sinh hoạt của người dân

Hệ thống bể tự hoại mẫu

Hệ thống bể tự hoại xử lý nước thải sinh hoạt được sử dụng nhiều nhất là hệ thống có 3 ngăn được thiết kế theo hình chữ nhật như sau:

Ngăn chứa - ngăn thứ nhất

Ngăn chứa có diện tích lớn nhất trong 3 ngăn, có diện tích thường bằng tổng 2 ngăn kia cộng lại, ngăn này chứa các loại chất thải rắn có trong nước thải và phân hủy chúng thành bùn theo thời gian. 

Một lượng chất thải có trong ngăn này sẽ bị phân hủy và tạo ra khí NH3, CH4,...Lượng bùn phát sinh trong quá trình phân hủy được khí thải đẩy nổi lên bề mặt thành một lớp dày. Lớp bùn này có chức năng tạo môi trường yếm khí giúp bể xử lý hoạt động tốt hơn.

Ngăn lọc - ngăn thứ hai

Nước thải và các chất lơ lửng còn sót lại sau quá trình phân hủy ở ngăn chứa sẽ tiếp tục được các vi sinh vật yếm khí ở ngăn lọc phân hủy. Nước thải được đưa vào ngăn theo chiều chéo từ dưới lên trên để tăng khả năng tiếp xúc giữa các vi sinh vật yếm khí và nước, tạo điều kiện cho quá trình xử lý diễn ra nhanh hơn. 

Ngăn lắng - ngăn thứ ba

Từ hai bước xử lý trong hai ngăn trên, nước thải được đẩy qua ngăn lắng. Tại đây, các chất rắn, cặn lơ lửng, bùn trong nước thải sẽ lắng xuống phía dưới. Sau khi được loại bỏ hết các chất cặn, nước sạch sẽ ra ngoài bằng hệ thống thoát nước.

Hệ thống bể tự hoại có 3 ngăn chứa

Một số lưu ý khi sử dụng bể tự hoại xử lý nước thải sinh hoạt

Để hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt bằng bể tự hoại hoạt động hiệu quả, các hộ gia đình cần chú ý những điều sau:

• Xả nước ngay sau khi đi vệ sinh xong để chất thải dễ phân hủy hơn

• Không xả chất thải không phân hủy như nhựa, giấy, bột giặt, tóc, lông động vật, dầu mỡ, các hóa chất độc hại,... vào bể vì các vi sinh vật trong bể không thể phân hủy các chất thải này, gây tắc nghẽn và gián đoạn cho hệ thống xử lý.

• Không xả quá nhiều nước không cần thiết: Việc xả quá nhiều nước có thể gây áp lực lớn lên bể phốt, bùn trong bể có thể bị cuốn đi và sẽ đẩy các chất thải chưa kịp phân hủy ra môi trường gây ô nhiễm.

• Hút bể xử lý định kỳ: Cần hút bể định kỳ (khoảng 2-3 năm/lần) để loại bỏ lớp bùn tích tụ dưới đáy. Lớp bùn này là sản phẩm của quá trình phân hủy tích tụ theo thời gian. Nếu không được loại bỏ định kỳ, bùn sẽ làm tắc nghẽn hệ thống và giảm khả năng chứa nước thải của hệ thống.

• Cần tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật về vật liệu, kích thước, vị trí đặt bể,...khi xây dựng để đảm bảo hiệu suất cũng như tuổi thọ của bể xử lý.

• Thường xuyên kiểm tra hệ thống bể để phát hiện kịp thời các sự cố như nứt vỡ, rò rỉ,...và tiến hành sửa chữa ngay.

Kết luận

Hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt bằng bể tự hoại với chi phí thấp là giải pháp tối ưu cho nhiều hộ gia đình, đặc biệt là ở nông thôn. Trong quá trình sử dụng bể tự hoại, cần tuân thủ các lưu ý khi sử dụng để đảm bảo bể phốt hoạt động hiệu suất. Hy vọng bài viết trên của GreenWorld đã giúp các bạn hiểu rõ hơn về hệ thống bể xử lý và cách sử dụng hiệu quả, góp phần bảo vệ môi trường.